De gevolgen van de klimaatopwarming waren nooit zo duidelijk als tijdens afgelopen zomer, en kwamen nog nooit zo dicht bij. De beklijvende beelden hebben het maatschappelijk draagvlak vooruitgeholpen om – eindelijk – actie te ondernemen. Ook overheden begrijpen hun verpletterende verantwoordelijkheid, en budgetteren biljoenen dollars of euro’s voor groene investeringen. Voeg daar de snelle technologische innovatie aan toe, en u begrijpt meteen dat klimaat- oplossingen ook interessant zijn voor u als belegger.

Maar ook al is er een duidelijk momentum voor klimaatinitiatieven, we staan nog maar aan het begin van een enorme opdracht. Volgens het IPCC (Intergouvernementeel Comité rond Klimaatverandering) zal naar schatting 50 tot 100 biljoen dollar aan investeringen nodig zijn om een zogenaamde net-zero wereldeconomie op te bouwen, een economie die vanaf 2050 niet meer broeikasgassen uitstoot dan het uit de atmosfeer haalt. Om u een idee te geven: dit zijn minstens tien Marshallplannen uit WOII per jaar, en dat gedurende drie decennia.

In 2020 verbonden de Europese Unie (via de Green Deal), China, Japan en Zuid- Korea zich ertoe hun economieën zo aan te passen dat ze tegen de tweede helft van deze eeuw niet meer broeikasgassen zullen uitstoten dan ze uit de atmosfeer halen. De VS sloten zich begin 2021 ook weer aan bij het Klimaatakkoord van Parijs. In april 2021 kwamen nog eens 40 wereldleiders bijeen voor de Leaders Summit on Climate. Landen die tachtig procent van de totale wereldwijde uitstoot veroorzaken, kondigden een reeks individuele maatregelen aan, gaande van het verankeren van klimaatdoelstellingen in nationale wetgeving tot voorstellen om zeer vervuilende sectoren (zoals de steenkoolindustrie) geleidelijk af te schaffen of hernieuwbare energie een extra duwtje in de rug te geven. Het aantal landen dat overweegt of al uitvoering geeft aan concrete klimaatmaatregelen komt zo op 127 uit. Verwacht wordt dat het aantal, en de draagwijdte van de maatregelen, nog verder stijgt tijdens VN-conferentie over klimaatverandering (COP26) in november van dit jaar.

Heel wat overheden experimenteren met sancties en stimuli zoals koolstof- heffingen, belastingverminderingen en wetgeving. De vloedgolf aan regelgeving zal ook een aanzienlijke economische impact hebben op waarderingen in alle activaklassen. Anticipatie op toekomstige regelgeving zal meer bedrijven aanzetten om verantwoording af te leggen en bedrijfsbeslissingen te nemen in het belang van het klimaat.

Bedrijven – zelfs in de meest energie-intensieve sectoren – reageren nu al door ambitieuze plannen te onthullen en ook zelf net-zerobedrijven te worden. Dit jaar alleen al bevestigde onder meer Shell, een van de grootste oliemaatschappijen ter wereld, dat de olieproductie over haar hoogtepunt heen is, en ze zich daaraan zal aanpassen. Autoproducent Volvo kondigde aan dat het binnen tien jaar alleen elektrische auto’s zal verkopen. Nippon Steel, een grote staalproducent, zei dat het onderzoek en ontwikkeling stimuleert om de decarbonisering van haar activiteiten te helpen versnellen. We verwachten dat duizenden andere bedrijven hun bedrijfsmodellen zullen aanpassen ten voordele van het klimaat, niet alleen in anticipatie op toenemende regelgeving, maar vooral ook uit bezorgdheid en verantwoordelijkheidszin.

De oplossingen: matiging en nieuwe gewoontes

Wat er ook uit de bus komt van de COP26-conferentie, de oplossingen zullen zowel mitigerend als adaptief van aard moeten zijn. Mitigatie verwijst naar maat- regelen bedoeld om de omvang van de opwarming van de aarde te minimaliseren en het tempo te vertragen. Dit omvat onder andere verschuivingen naar hernieuw- bare energie en technologieën. Adaptatie omvat maatregelen om de risico’s en negatieve gevolgen van een eventuele opwarming van de aarde te verminderen.

Hoewel een groot deel van het publieke debat nog steeds rond mitigatie of matiging blijft draaien, maakte het IPCC in zijn recente zesde rapport duidelijk dat die actie niet genoeg zal zijn. Het spreekt van een “code rood voor de mensheid”. De klimaatcrisis is intussen zo ver gevorderd dat zelfs onder optimistische scenario’s de wereld onomkeerbaar veranderd is. Dat betekent geenszins dat we niets moeten doen en bang moeten wachten tot de volgende ramp zich aandient. Het blijft broodnodig het probleem niet verder te verergeren en de leefbaarheid van onze planeet intact te houden.

Wat zijn dan de belangrijkste ingrepen die tot een ommekeer kunnen leiden? U ziet ze opgesomd in de tabel hieronder.

Het zal u misschien verrassen dat de meest impactvolle ingreep het beperken van koelmiddelen is. Uw koelkast en airco, en elk koelrek in de supermarkt, bevat chemische koelmiddelen die warmte absorberen en uitstoten, zodat voedsel, gebouwen en voertuigen koel blijven.

Die koelmiddelen geven hun leven lang emissies: tijdens de productie, bij het vullen van de installaties, onderhoudswerkzaamheden, en bij lekken. Maar ze veroorzaken nog de meeste schade wanneer ze vrijkomen uit afgedankte installaties. Dan vindt 90% van de emissies plaats. De grote ironie van de opwarming van de aarde is dus dat de manier waarop we voor koeling zorgen de opwarming net bespoedigt. Want als de temperatuur stijgt, worden we afhankelijker van airconditioning.

Een andere belangrijke adaptieve maatregel is het tegengaan van voedselverspilling. In gebieden met lage inkomens zit de meeste verspilling aan het begin van de keten: voedsel rot op boerderijen of bederft tijdens de opslag of distributie. In gebieden met hogere inkomens gaat het veeleer om bewuste voedselverspilling verderop in de keten. Handelaren weigeren voedsel met bultjes, kneuzingen of de ‘verkeerde’ kleur – om esthetische redenen dus. Maar voor elk voedingsproduct dat de vuilbak in gaat, smijten we de kosten en energie mee weg: zaad, waterenergie, land, mest, arbeidsuren en heel veel geld. Bovendien worden bij elke stap in de keten broeikassen uitgestoten, waaronder methaan. Ook het verminderen van vleesproductie en het overstappen op een meer plantenrijk dieet zijn belangrijke maatregelen om de klimaatverandering tegen te gaan.

Op vlak van mitigatie zijn groene energie en energie-efficiëntie bekende thema’s. Zonne-, wind- of andere hernieuwbare energiebronnen moeten fossiele brandstoffen vervangen bij de opwekking van energie. Transport verloopt via elektrische voertuigen of voertuigen die worden aangedreven door groene waterstof – een soort koolstofvrije brandstof die wordt gemaakt uit water via hernieuwbare energiebronnen. De vastgoed-, bouw- en constructiesector moeten zich richten op energie-efficiëntie en infrastructuur, spoor- en wegennetwerken moet worden gebouwd op een manier die beter bestand is tegen de effecten van klimaatverandering.

Ook in zijn recente boek Regeneration reikt Paul Hawkens nieuwe oplossingen aan. Regeneration beschrijft hoe een kleine inclusieve beweging de meerderheid van de bevolking kan betrekken om de klimaatopwarming een halt toe te roepen. Het boek bespreekt innovatieve oplossingen, zoals de inrichting van een ruimtelijke ordening met de alles-binnen-15-minuten-bereik-regel, brandecologie, decommodificatie (waar niet langer alles en iedereen worden voorgesteld als koopwaar, of als vraag en aanbod), bossen als boerderijen en de nummer één oplossing: alles elektrificeren. Collega Geert Noels gaf Paul Hawken overigens advies bij het schrijven van dit nieuwe boek en wordt er ook in vermeld.