De cruciale rol van Joe Sixpack in de wereldeconomie
Ondanks inflatie en geopolitieke spanningen blijft de Amerikaanse consument een motor voor de wereldeconomie, terwijl de Europese economie herstelt dankzij een verbeterd consumentenvertrouwen en groei in de dienstensector.
Amerikaanse kredietkaartuitgaven exploderen terwijl spaarquota dalen en tweede banen toenemen.
Stabiliteit van de Amerikaanse economische groei
Consumentenuitgaven waren goed voor ongeveer 68% van het Amerikaanse BBP in het eerste kwartaal van 2024. In de eurozone bedroeg dit ‘slechts’ 54%. Wanneer je weet dat de Amerikaanse economie meer dan een kwart van de wereldeconomie vertegenwoordigt, begrijp je welke belangrijke rol de Amerikaanse consument speelt in de wereldeconomie. Ondanks een overvloed aan tegenwinden dendert de Amerikaanse economische groei verder. Een inflatieschok, geo- politieke spanningen, hogere rentevoeten - geen van deze factoren wist ervoor te zorgen dat Joe Sixpack de vinger op de knip hield. De krappe arbeidsmarkt met sterke loondruk, het opgebouwde lockdown-spaarpotje uit het COVID-19- tijdperk, alsook allerhande fiscale stimuli van de Biden-regering hebben hier ongetwijfeld iets mee te maken.
Na een tweede jaarhelft van 2023 met een bijzonder sterke consumptiegedreven economische groei, viel de Amerikaanse groei in het eerste kwartaal van 2024 lager uit op een geannualiseerde 1,25%. Dit was de laagste groei sinds de kortstondige krimp in de eerste jaarhelft van 2022. De groei in consumptie vertraagde dan ook licht in het eerste kwartaal, wat ook bevestigd werd door stagnerende kleinhandelsverkopen in april en mei. Bedrijfsinvesteringen namen in het eerste kwartaal sterk toe, dankzij de ‘Reshoring’-beweging en de honderden miljarden aan steun volgend uit de Inflation Reduction Act (IRA), die bedrijven opnieuw doet investeren op Amerikaanse bodem. Dat is de echte motor van de Amerikaanse economie aan het worden! De economie is net goed qua temperatuur: niet te warm, niet te koud. Dat is ideaal voor de Amerikaanse centrale bank.
De Europese economie worstelde sinds de tweede helft van 2022 met een lange stagnatie. De afgelopen maanden brachten eindelijk wat positief economisch nieuws uit Europa. Nadat het Europese ondernemersvertrouwen, dat leidinggevend is voor economische groei, in maart op een zeer beperkte groei wees, bleek dat de reële BBP-groei in het eerste kwartaal van 2024 0,3% bedroeg. Geen groeicijfer om echt enthousiast van te worden, maar zeker een verbetering ten opzichte van de twee voorgaande kwartalen waarbij de economie telkens kromp met 0,1%. In mei bereikte deze indicator het hoogste peil in 12 maanden. De economische activiteit neemt duidelijk toe in de dienstensector, terwijl de aftakeling van de Europese industrie afremt. Dit staat in schril contrast tot de bloei van de industrie in de VS.
Reële groei in gezinsinkomens ondersteunt consumptie
Het consumentenvertrouwen is sinds 2022 relatief negatiever dan de werkelijke consumptie, zowel in de VS als in Europa. De oorzaak van dit relatieve pessimisme is te herleiden tot de inflatieschok van de afgelopen jaren.
De Europese en Amerikaanse inflatiepercentages vinden nu langzaam maar zeker hun weg richting de 2%-doelstelling. Prijsstijgingen in de dienstensector, vooral in de arbeidsintensieve sectoren, zijn de uitzondering. Maar het consumptiegedrag van de consument is hier zelf de oorzaak van: de consument besteedt royaal veel aan restaurantbezoeken, reizen en hotels, de vele evenementen tijdens deze sportzomer, en uiteraard tickets voor de Europese tournee van Taylor Swift. Toch houdt de bredere desinflatoire trend stand. De Europese en Amerikaanse inflatie zijn daardoor ondertussen afgekoeld naar respectievelijk 2,6% en 3,3%. De scherpe stijging van het algemene prijspeil is inmiddels ingebakken in de economie en zal blijkbaar niet snel verdwijnen.
De consument mag dan wel pessimistisch zijn, ondertussen overstijgt de loongroei wel de actuele inflatie. In het eerste kwartaal van 2024 bleken de lonen in de eurozone met 4,7% gestegen ten opzichte van een jaar geleden. Dit is de grootste stijging sinds de introductie van de euro. Bovendien dook in april het aantal werklozen in de eurozone voor het eerst onder de 11 miljoen. De werkloosheidsgraad daalde daardoor naar 6,4%, wat ook een record is. Toch had de Europese Centrale Bank voldoende vertrouwen in een verdere desinflatoire trend om de rente voor de eerste keer in deze cyclus te verlagen. De sterke loongroei en de trage, maar stelselmatige daling van de korte termijnrente zullen de Europese burger optimistischer maken en aanzetten tot consumeren. Dit kan een stimulans vormen voor de Europese economische groei na een moeilijke periode.
De gezinsinkomens in de VS stegen in het eerste kwartaal van 2024 met 4,1% ten opzichte van een jaar geleden. Ook dat is positief nieuws. Federal Reserve-voorzitter Jerome Powell wees er vooral op dat de arbeidsmarkt in de juiste richting bewoog, namelijk “een beetje minder sterk”. Vooral het aantal openstaande vacatures bleef afnemen, terwijl de werkloosheidsgraad licht, maar niet dramatisch, opliep naar 4,0%. Ook hier: niet te warm, niet te koud.
De werkloosheidsgraad nam wel met 0,6 procentpunt toe sinds april 2023. De Amerikaanse centrale bank stelde een rentedaling voorlopig nog even uit vanwege de hardnekkige diensteninflatie. Maar de recent afkoelende economische cijfers en arbeidsmarkt zetten de deur open voor een rentedaling in het najaar. Opnieuw: het is allemaal niet te warm en niet te koud. Een wat minder sterke arbeidsmarkt, maar toch een erg lage werkloosheidsgraad en goede groei van de lonen. Iedereen tevreden!
Kredietkaartuitgaven aan hun maximale limiet
Europese gezinnen slagen erin om 14,6% van hun beschikbare gezinsinkomen te sparen. Dit is ongeveer 2%-punt meer dan vóór de COVID-19-pandemie, en tijdens de pandemie was dit rond de 20%. Amerikaanse gezinnen sparen echter slechts 3,8% van hun beschikbare gezinsinkomen. Sinds 2022 tekenen we de laagste spaarquota op van Amerikaanse gezinnen in 15 jaar. Het loslaten van beperkende maatregelen op de economie heeft de Amerikanen duidelijk aangezet om het geld te laten rollen. Echter, vergeleken met de situatie vóór de pandemie, zijn de gezinsuitgaven in de Verenigde Staten sterker gestegen dan het beschikbare gezinsinkomen. Dit verschil moet ergens vandaan komen. Het is geen toeval dat over dezelfde periode de uitstaande kredietkaartschulden explosief zijn gestegen. Niet alleen het uitstaande bedrag aan kredietkaartschulden is sterk gestegen, ook het aantal ernstige wanbetalingen of delinquenties (>90 dagen) op kredietkaart- schulden neemt toe. Vooral bij de jongere generaties, tussen de 18 en 40 jaar, lopen de wanbetalingen op. De rente die op deze schulden van toepassing is, overstijgt inmiddels 20%, waardoor het aflossen zeer moeilijk wordt.
Bovendien valt in de Amerikaanse arbeidsmarktcijfers op dat het aantal Amerikanen met een tweede baan in een jaar tijd met meer dan 600.000 is toegenomen. Meer dan 8,35 miljoen Amerikanen hebben naast hun fulltime job nog één of meerdere banen, wat neerkomt op 5,2% van het aantal werkenden. Dit is al aan de hoge kant ten opzichte van de situatie vóór de pandemie, maar de trend is nog steeds stijgend. Hoewel consumptie de Amerikaanse economische groei en zelfs de wereldeconomie positief beïnvloedt, lijkt het erop dat veel Amerikanen het steeds moeilijker krijgen om de eindjes aan elkaar te knopen. De arbeidsmarkt speelt hierin een cruciale rol. Een te sterke verslechtering van de Amerikaanse arbeidsmarkt is dus uit den boze voor de Amerikaanse economie, de Federal Reserve, maar vooral voor Joe Sixpack zelf. Ondertussen blijft hij wel spenderen. The show must go on!
Jeroen Kerstens
Jeroen Kerstens behaalde de Master Toegepaste Economische Wetenschappen aan de Universiteit Antwerpen in juni 2015 waarna hij zich verder specialiseerde met een bijkomende Master of Finance aan de Antwerp Management School. Na een stage bij een Europese asset manager vervoegde Jeroen Econopolis in juli 2016. Hij beheert portefeuilles voor zowel private als institutionele klanten. Tevens is Jeroen lid van het Asset Allocatie Committee en het Investment Committee door als macro-econoom beide comités van een economische outlook te voorzien.