Goudlokje is vooral een Amerikaans sprookje
Een ‘Goldilocks’-economie: stabiele groei zonder oververhitting of recessie, perfect in balans, realiteit in de VS, ijdele hoop in Europa
Joe Sixpack stimuleert 70% van de Amerikaanse groei via consumptie, ondanks schuldendruk. Bedrijven investeren fors in productiecapaciteit, geholpen door Biden’s Chips Act en Inflation Reduction Act, wat een half procent-punt aan het BBP heeft toegevoegd
Europa’s concurrentiekracht verzwakt. Draghi pleit voor 800 miljard euro per jaar voor innovatie en ‘meer Europa’ als oplossing. Rentedalingen moeten de economie ondersteunen.
Op 5 november vinden de Amerikaanse verkiezingen plaats. De beleidsplannen van de kandidaten zijn nog te vaag: Trump wil
de vennootschapsbelasting verlagen, terwijl Harris deze juist wil verhogen. Cruciaal zijn de ‘swing states’. Voor de verkiezingen schommelen de financiële markten vaak, maar na de uitslagen keert de rust snel terug.
Een ‘Goldilocks’ economie: Niet te warm, niet te koud – perfecte groei voor de VS?
Hoewel in de economie vaak vele factoren worden samengebracht om een situatie te duiden, kunnen eenvoudige analogieën soms voldoende zijn. Zo kaneen sprookje een erg geschikt beeld geven. In Goudlokje en de drie beren wordt verteld hoe een meisje met gouden krullen het huisje van drie beren binnen gaat en daar drie kommetjes pap op tafel ziet staan. Met de nodige nieuwsgierigheid en een hongerige maag proeft ze van het eerste kommetje, maar de pap is veel te warm. De pap in het tweede kommetje is ijskoud. De pap in het derde kommetje heeft echter de perfecte temperatuur: niet te warm en niet te koud. Goudlokje eet de pap gretig op en kan zo haar honger stillen.
U denkt waarschijnlijk: “Rare jongens, die economen, wat bedoelen ze hiermee?” Toch hoeft u niet ver te zoeken naar de link tussen het sprookje en de economische betekenis achter de term ‘Goldilocks’. De Amerikaanse economie bevond zich de afgelopen kwartalen precies in die situatie: de groei was ‘niet te warm en niet te koud’. Een stabiele economische groei zonder oververhitting of recessie noemen we een Goldilocks economy. Bovendien verwachten we dat dit scenario zich in de komende kwartalen zal voortzetten, nu de Amerikaanse inflatie stabiliseert en de dalende rentevoeten de economie verder ondersteunen.
Biden’s investeringen en Joe Sixpack: de dubbele motor van de Amerikaanse groei
In onze vorige EconoViews bespraken we uitgebreid de cruciale rol die “Joe Sixpack” (Jan Normaal) speelt in de groei van de wereldeconomie. Bijna 70% van de Amerikaanse economische groei – de motor van de wereldeconomie – is toe te schrijven aan de consumptie uitgaven van Amerikaanse gezinnen. Toch laten de statistieken over kredietkaartschulden zien dat vooral gezinnen met lage inkomens en jongvolwassenen tussen de 25 en 40 jaar teveel uitgeven en in wanbetaling geraken.
Na enkele maanden van zwakke detailhandelsverkopen herstelden de verkopen tijdens de zomer, wat niet werd verwacht. Amerikaanse gezinnen lijken dus nog steeds over voldoende vuurkracht te beschikken, en zo wordt een scherpere terugval van de groei in de komende kwartalen opgevangen.
Het “Kern-BBP” omvat de gezinsconsumptie en bedrijfsinvesteringen, exclusief overheidsuitgaven en buitenlandse handel. Het is een interessante maatstaf om de sterkte van de economie te meten. Na de inflatieschok in de tweede helft van 2022, bleef deze indicator de afgelopen twee jaar kwartaal na kwartaal een gezonde groei vertonen, en geen teken van zwakte. Dit onderstreept dat de Amerikaanse economische groei niet te warm is, maar zeker ook niet te koud is, en dat een recessie zoals gevreesd door heel veel economen, absoluut niet terug te vinden is in de cijfers.
Constante groei van de reële binnenlandse vraag van de private sector in de VS sinds 2014
Naast de consumerende Joe Sixpack, trokken ook bedrijven de geldbuidel open om te investeren in de Verenigde Staten. Ondanks de stijgende rente was er een ware investeringsboom in de VS, en dat vooral in de bouw van extra productiecapaciteit. De bouw van nieuwe fabrieken op Amerikaanse bodem floreerde, konden we dat maar zeggen in ons land!
Het economische beleid van President Joe Biden, met investeringsstimulerend maatregelen zoals de Chips Act en de Inflation Reduction Act, werpt dus duidelijk zijn vruchten af. Een groot deel van deze investeringen gebeurt in de bouw van productiefaciliteiten voor computers en elektronica, waaronder faciliteiten om computer chips te produceren. Deze investeringen hebben in de afgelopen 12 maanden al een half procentpunt bijgedragen aan het Amerikaanse BBP!
Concurrentiekracht Europa onder druk: Is Draghi’s oplossing ‘meer Europa’ de juiste?
Ondertussen hapert de economische motor op het Europese continent. Sinds 2022 wijst het ondernemersvertrouwen in de Europese industrie op aanhoudende zwakte. De economie in Europa is sinds die periode tot stilstand gekomen. Vorig jaar stelde de Europese Commissie de voormalige voorzitter van de Europese Centrale Bank, Mario Draghi, aan om de concurrentiekracht van de Europese economie te analyseren. Uit het recent gepubliceerde, omvangrijke rapport van Mario Draghi blijkt dat de Europese economie de afgelopen twee decennia aan- zienlijk aan concurrentievermogen heeft ingeboet. Voor de oplettende EconoViews-lezer komt dit niet als een verrassing.
Naast het beschrijven van de vele problemen deed Draghi enkele opmerkelijke voorstellen. Zo riep hij de Europese Unie op om jaarlijks 800 miljard euro te investeren in innovatie – ongeveer 4,7% van het Europese BBP – om de achterstand in te lopen. Hij stelde voor om dit onder andere te financieren door middel van gemeenschappelijke schulduitgiftes op Europees niveau. Daarnaast pleitte hij voor deregulering en het toestaan van grotere fusies tussen bedrijven (wat uiteraard tot Gigantisme kan leiden). Hoewel Draghi terecht enkele belangrijke punten aankaart, lijkt het draagvlak voor de broodnodige hervormingen beperkt. Of zijn voorgestelde oplossing – meer Europa – de juiste is, valt sterk te betwijfelen.
Ondertussen ontbreekt een krachtige katalysator om de Europese economie nieuw leven in te blazen. Vanuit China, waar het consumentenvertrouwen al minstens even laag is, hoeft Europa weinig steun te verwachten. Wel zou het sentiment bij de Europese consument in de komende maanden kunnen verbeteren door de groei van de gezinsinkomens, die de inflatie overtreft, en de vooruitzichten van geleidelijke rentedalingen.
Na een steile klim volgt een gestage daling
In navolging van de Europese Centrale Bank, die inmiddels tweemaal de beleids- rente heeft verlaagd, is ook de Amerikaanse Federal Reserve begonnen aan een traject van minder restrictieve rentevoeten. De Amerikaanse inflatie bevindt zich namelijk in stabielere regionen, net boven de inflatiedoelstelling. In de afgelopen vier maanden zijn de Amerikaanse consumptieprijzen slechts met 0,23% gestegen. Bovendien hebben centrale bankiers in de zomer steeds vaker gewezen op het tweeledige mandaat van de Fed: naast het streven naar een gemiddelde inflatie- doelstelling van 2% ligt de focus ook op het realiseren van maximale werkgelegenheid in de Amerikaanse economie. Over dat tweede mandaat zijn echter steeds meer vragen gerezen, aangezien de werkloosheidsgraad is gestegen van 3,4% in april 2023 naar 4,2% op dit moment.
Immigratie is de belangrijkste drijvende factor achter deze stijging, waarbij nieuwkomers in de Verenigde Staten moeite hebben om een baan te vinden. De oorzaak ligt niet in een forse toename van het aantal verloren banen. Als dat het geval was, zou de Federal Reserve zich meer zorgen moeten maken, omdat werkloosheid dan de consumptie en economische groei onder druk zou zetten. Toch nam de nervositeit op de financiële markten plots toe tijdens de zomer, en de stijgende werkloosheidsgraad werd vaak als een belangrijke reden aangehaald. De markten begonnen daardoor forse rentedalingen vanaf september in te prijzen. Zo werd verwacht dat de Amerikaanse beleidsrente na de vergadering in januari 2025 onder de 4% zou uitkomen. Dat is veel te optimistisch. Uit de in september gepubliceerde zogenaamde ‘dot plot’ van de Fed-gouverneurs, een grafiek waarin zij hun individuele verwachtingen voor de toekomstige rente-evolutie aangeven, blijkt dat zij minder snel van plan zijn te handelen. Hoewel voorzitter Powell benadrukte dat de economie nog steeds gezond is, begon men de reeks rentedalingen met een directe en forse verlaging van 50 basispunten. Deze rentedaling zal de kredietvoorwaarden voor bedrijven en huishoudens versoepelen. Bovendien zal de dalende rente op hoogrentende spaarrekeningen de consumptie extra stimuleren. Dit past perfect in een Goldilocks-scenario.
“We have concepts of a plan”
In het vierde kwartaal, op 5 november van dit jaar, vinden opnieuw Amerikaanse presidentsverkiezingen plaats. We volgen uiteraard de verschillende voorstellen van de kandidaten nauwlettend en analyseren de mogelijke impact van beleids- wijzigingen op de economie en de financiële markten. Zoals voormalig president en huidige presidentskandidaat Donald Trump zijn wijziging van Obamacare omschreef met de woorden “We have concepts of a plan”, zijn de beleidsplannen van presidentskandidaten vaak weinig concreet of duidelijk.
Trump heeft wel aangegeven de vennootschapsbelasting te willen verlagen, maar daar staat een belasting van 10% op alle importproducten en 60% op alle Chinese producten tegenover. Deze tarieven zouden de Amerikaanse consument raken, aangezien zij hogere prijzen zouden moeten betalen. Terwijl de inflatieschok een belangrijk thema vormt in de verkiezingscampagne.
Aan de andere kant stelde de democratische presidentskandidate Kamala Harris voor om de vennootschapsbelasting te verhogen naar 28% en strengere regels in te voeren voor de belasting op aandeleninkoopprogramma’s (buy-backs). Daarmee zou zij de verlaging die Trump tijdens zijn eerste termijn doorvoerde (van 35% naar 21%) gedeeltelijk terugdraaien. Harris’ voorstel zou de toekomstige winstgroei van Amerikaanse bedrijven kunnen remmen. Het doel van deze belastingverhoging is echter niet om het overheidstekort te verkleinen of de enorme schuldenlast aan te pakken, maar om via diverse maatregelen de koopkracht van Amerikaanse huishoudens beter te beschermen.
Daarnaast is het van groot belang hoe zowel het Huis van Afgevaardigden als de Senaat zullen worden samengesteld na de verkiezingen. Een president die geen meerderheid heeft in deze bestuursorganen, zal immers moeite hebben om zijn of haar beleidsplannen te realiseren. Op 5 november zullen de zogenoemde ‘swing states’ opnieuw bepalen wie de sleutels van het Witte Huis krijgt. Cruciale staten zoals Georgia (16 kiesmannen) en Pennsylvania (20 kiesmannen) werden in 2020 door de huidige President Biden gewonnen met slechts minimale marges van respectievelijk 12.000 en 60.000 stemmen. Hoewel het momentum in het voordeel van Harris lijkt te verschuiven, zijn de marges uiterst klein, wat wijst op een spannende race. Naarmate de Amerikaanse verkiezingen dichterbij komen, vertonen de financiële markten vaak grotere schommelingen.
Jeroen Kerstens
Jeroen Kerstens behaalde de Master Toegepaste Economische Wetenschappen aan de Universiteit Antwerpen in juni 2015 waarna hij zich verder specialiseerde met een bijkomende Master of Finance aan de Antwerp Management School. Na een stage bij een Europese asset manager vervoegde Jeroen Econopolis in juli 2016. Hij beheert portefeuilles voor zowel private als institutionele klanten. Tevens is Jeroen lid van het Asset Allocatie Committee en het Investment Committee door als macro-econoom beide comités van een economische outlook te voorzien.