Bellen blazen (op)

De zee van rode nummers op de beursschermen in de eerste helft van 2022 doet ons haast vergeten hoe excentriek 2021 wel was. Terwijl de Amerikaanse beursindices S&P 500 en de Nasdaq 26% en 21% naar omhoog klommen, gebeurden er in de marge heel rare dingen.

Zo waren er de meme stocks, zoals bioskoopuitbater AMC en videospelwinkels Gamestop, die maar liefst tot 38 en 120 keer hoger noteerden tegenover hun laagtepunt tijdens de pandemie.

Of autoverhuurder Hertz, van wie de koers zo sterk steeg na de aankondiging van de aankoop van een vloot Tesla’s, dat Avis van de weeromstuit ook aankondigde EV’s te gaan kopen … waarop het aandeel meteen drie keer hoger ging op diezelfde dag.

En dan is er de cryptomarkt. De waarde van dogecoin, een cryptomunt met als symbool een shibahond, ging o.a. dankzij de enthousiaste tweets van Elon Musk driehonderd keer hoger, tot het een marktkapitalisatie van 90 miljard dollar bereikte. De protagonisten uit het cryptoverhaal doen me denken aan het boek Reminiscences of a Stock Operator (1923), waarin de Amerikaanse journalist Edwin Lefevre Wall Street tijdens een bubbel vergeleek met het beruchte Victoriaans psychiatrisch hospitaal Bedlam – zij het dat ze op de beurs beter gekleed gingen. Volgens mij zouden de cryptohandelaars van vandaag meteen aan de deur gezet worden in Bedlam – en niet zozeer omwille van hun kledingstijl. 

 

De dynamiek van de bubbel

Nu zijn speculatieve bubbels niet nieuw natuurlijk. Sommige bubbels startten met een goed idee, dat (tijdelijk) te ver wordt doorgedreven. De internetzeepbel, bijvoorbeeld, droeg bij aan de financiering en verspreiding van het internet, en betekende zo een keerpunt in onze samenleving en economie. De Nederlandse tulpenbubbel in de zeventiende eeuw, of de recente NFT-mania (Non Fungible Token) zijn dan weer het gevolg van de menselijke drang om wild te speculeren op om het even wat.

Dit soort excessen verdwijnen vaak even snel als ze opkomen. Vele zeepbellen gaan gepaard met fraude. Hebzucht maakt speculanten blijkbaar blind voor de praatjes van gewetenloze oplichters. Het overkomt de allerslimsten – zo verloor Sir Isaac Newton, een van de meest gerenommeerde wetenschappers in de geschiedenis, zijn fortuin bij de ineenstorting van de South Sea Bubble in de 18de eeuw. 

Wat hebben die bubbels met elkaar gemeen? Dat verbeeldingskracht belangrijker is dan analyse, zolang de prijzen stijgen. Criteria zoals cashflow, balansen, of winstgevendheid moeten plaats ruimen voor nieuwe concepten, zoals eyeballs (tijdens de internetbubbel), tokenomics (in crypto) of social ebitda. De accountant in het grijze pak moet plaats maken voor de visionaire showman, zoals Adam Neuman (WeWork) of Elon Musk (Tesla). Het verhaal en het concept zijn belangrijker dan de uitvoering.

Nog iets dat geldt voor alle zeepbellen: er komt een abrupt einde aan. Haast iedereen verliest. Niet alleen diegenen die laat op het feest verschijnen, maar vaak ook de vroege vogels, die maar niet kunnen geloven dat hun winnende reeks voorbij is. Tegelijk toont het barsten van elke bubbel ook wie er naakt in rondzwemt, om Warren Buffett te parafraseren.

Bedrijfsmodellen die gebaseerd zijn op de oneindige verkrijgbaarheid van goedkoop geld, waarderingen die steunen op nieuwe concepten, en constructies die een niet-aflatende stroom van nieuwe investeerders nodig hebben, blazen van de ene op de andere dag op. Vaak brengt net het barsten van de bubbel de malafide praktijken aan het licht. Zo werd Bernie Madoff ontmaskerd na de val van Lehman Brothers, en kwam de oplichterij bij onze eigen Lernout & Hauspie pas aan het licht toen de telecombubbel barstte.

 

Zoek de verschillen 

Twee recente speculatieve excessen, de SPAC’s en de cryptomunten, illustreren dat de geschiedenis zich vaak herhaalt, hoe technologisch geavanceerd de bubbel ook moge zijn.  

South Sea Bubble versus SPAC’s

In de achttiende eeuw was het Verenigd Koningrijk in de ban van de South Sea Bubble. De South Sea Trading Company had een monopolie op de handel met Zuid-Amerika, en financierde de oorlog met Frankrijk. In haar zog werden allerlei dubieuze handelshuizen op de London Stock Exchange genoteerd, zonder dat iemand wist wat ze uitvoerden. In een prospectus uit die tijd stond geschreven dat er geld werd opgehaald “voor het uitvoeren van een onderneming van groot voordeel, maar niemand weet wat het is ”.

Driehonderd jaar later zag de SPAC het levenslicht, de Special Purpose Acquisition Company. Bij een SPAC, ook bekend als blanco-chequebedrijven, geeft de investeerder geld aan een individu of organisatie, die op zoek gaan om in een bedrijf te investeren. In 2021 werden maar liefst 681 SPACs opgericht die een totaal van 172 miljard dollar ophaalden. Niet alleen bekende fondsenbeheerders zoals Bill Ackman, maar ook celebrities zoals Serena Williams, A-Rod, en Martha Stewart lanceerden hun eigen SPAC.  Venture Capitalist Chamath Palihapitiya lanceerde er zelfs zes. De investeringen die ze maakten waren zonder uitzondering hyper speculatief, en vaak te duur – denk aan de pionier van de commerciële ruimtereizen Virgin Galactic (-93%) of Nikola (-95%), het bedrijf van waterstoftrucks dat miljarden ophaalde zonder één enkele truck geproduceerd te hebben. Van de 199 blanco-chequebedrijven die een prooi vonden zijn er maar 11% die boven hun introductieprijs noteren, en gemiddeld noteren ze 43% lager. Achteraf bekeken is dat toch niet zo onverwacht. Newton wist het al: "Je kunt de bewegingen van de sterren berekenen, maar niet de waanzin van de mensen."

 

Ponzi versus bitcoin

Charles Ponzi, een verarmde Italiaanse edelman, arriveerde in Montreal, in 1907, met “2,5 dollar cash en 1 miljoen dollar hoop”. Hij ontdekte een arbitragemogelijkheid in International Reply Coupons of  IRC’s, door hen aan te kopen in Italie, waar de post goedkoop was, en te verkopen in de VS. Hij beloofde investeerders zo maar even 50% interest op 45 dagenPonzi bouwde een stevige hoeveelheid IRC’s op, en betaalde investeerders de beloofde coupons uit nieuw verworven kapitaal. Maar Ponzi had meer beloftes gemaakt dan er IRC’s in de markt waren, en kon onmogelijk de IRC’s in cash omzetten. Het hele spel viel als een kaartenhuis ineen. Ponzi kreeg de twijfelachtige eer zijn naam te verlenen aan dit soort oplichterij.

Honderd jaar later, in 2008, maakte de wereld kennis met bitcoin, de eerste cryptomunt. Na een heel hobbelig parcours van dertien jaar, zowel voor bitcoin als voor duizenden andere cryptomunten, bereikte de totale marktkapitalisatie maar liefst 3 triljoen dollar. Nu de cryptocrash een feit is, wordt steeds meer duidelijk dat die triljoenen evengoed een grote illusie zijn. Eerst en vooral hebben cryptomunten geen onderliggende economische waarde, dus elk rendement voor de oude investeerder gebeurt op de rug van de nieuwe investeerder. Ten tweede zijn de mogelijkheden om dollars of euro’s in te wisselen voor crypto een pak groter dan omgekeerd (om crypto terug in te wisselen voor dollars of euro’s). En ten derde wankelt het hele ecosysteem van zodra er te veel mensen naar de uitgang hollen, zoals duidelijk werd uit de val van stablecoins zoals Terra en Decentralised Finance Platforms zoals Celsius.

Maar dan nog zijn cryptofans nauwelijks van hun melk te brengen. Zij geloven dat de klassieke systemen voor munten, pensioenen of banken net zo frauduleus zijn. Dat idee had ook Bernie Madoff, die zijn daden vergoelijkte door de staat zelf als een ponzi te bestempelen. Wat ze vergeten, is dat de slachtoffers van Madoff, dankzij het rechtssysteem van diezelfde staat, tot 70% van hun verlies hebben gerecupereerd. Voor de verliezers van de cryptocasino’s daarentegen, is die route helaas afgesloten.

 

Econopolis: kritisch voor crypto

Wij bij Econopolis vielen gelukkig niet ten prooi aan de speculatieve excessen van de laatste jaren. Dankzij onze jarenlange ervaring in financiële markten behielden we onze focus op fundamentele analyse en onze goede neus voor nonsens.

De kring van investeerders in de ARK Innovation ETF van Cathy Wood of in crypto telt intussen meer verliezers dan winnaars. Dat illustreert dat bij dit soort beleggingen timing van het allergrootste belang is. Belegt u daarentegen in kwaliteitsvolle activa, en hanteert u een beleggingshorizon op lange termijn, dan wordt die timing een stuk minder belangrijk. Wil dat zeggen dat wij ons nooit vergissen? Natuurlijk niet, niemand kan zoiets beweren. Maar als de fundamentele analyse correct is, is tijd vaak uw vriend.

Mensen die crypto, memes en andere  speculatieve bubbels zagen voor wat ze waren – wilde fantasieën en loze beloftes – kregen in het felle beursjaar 2021 al gauw het etiket ‘ouderwets’ opgeplakt. Want wie zeurt er nu over fundamentele waarderingen? “Ok, boomer”, klonk het op Twitter. Zou er, nu de hele handel zo fel gecrasht is, een “sorry maar toch bedankt voor het goede advies” afkunnen? Laat het ons hopen.