Slag om slinger

De Amerikanen noemen het ‘checks and balances’: het Congres kan wetten uitvaardigen, maar de president kan een veto uitspreken.  Of het Hooggerechtshof kan de nieuwe wetten annuleren wegens ongrondwettelijk.  Op die manier wordt in theorie vermeden dat één tak van de overheid te veel het laken naar zich toe trekt.  Tenzij natuurlijk één partij de drie takken (President, Congres, Hooggerechtshof) bezet.  Op 8 November hebben in de Verenigde Staten de ‘Midterm Elections’ plaats, waarbij 435 zetels in het Huis van Afgevaardigden en 35 in de Senaat op het spel staan.  Momenteel hebben de Democraten in het Amerikaanse Congres een (nipte) meerderheid in zowel het Huis van Afgevaardigden als in de Senaat.  Maar er is een 80 percent kans dat de Republikeinen vanaf 3 Januari 2023 de meerderheid in het Huis zullen behalen, terwijl dat voor de Senaat een dubbeltje op zijn kant wordt.

Reeds sinds de tweede wereldoorlog is het een traditie dat de zittende Amerikaanse president de ‘Midterms’ verliest.  Een uitzondering was George Bush Junior, maar dat was net na 9/11.  En nochtans doet de Amerikaanse economie het onder president Biden verre van slecht: sinds januari 2021 zijn er 10 miljoen jobs bijgekomen en bedraagt de werkloosheid slechts 3,5 percent.  Maar het 1,9 triljoen ‘stimulus package’ van toen ligt ook mee aan de basis van de hoge Amerikaanse inflatie (8,3 percent op jaarbasis), en die werkt op haar beurt als een bijtend zuur op de nochtans zeer goede lange termijn vooruitzichten van de Amerikaanse economie.  Hoge benzine-en voedselprijzen vertekenen de perceptie van vele Amerikaanse kiezers, zeker na drie decennia van lage inflatie.  Nogal wat Republikeinse kandidaten en kiezers zijn bovendien ook ‘election deniers’, m.a.w. ze geloven er rotsvast in dat de uitslag van de vorige presidentsverkiezing vervalst is.  Totdat ze zelf verkozen worden, natuurlijk…

Nochtans zijn de Amerikaanse benzineprijzen aan de pomp slechts de helft van onze prijzen, en is de Amerikaanse inflatie ook beduidend lager dan de Europese, om nog maar te zwijgen van de sterke dollar die Amerikaanse consumenten extra koopkracht geeft.

 

^{Bron: Bloomberg, Econopolis}

Dat Treasury Secretary Yellen sterk inzet op de Inflation Reduction Act en de Biden administratie 15 miljoen vaten olie uit de strategische petroleum reserves in de markt pompt om de benzineprijs omlaag te krijgen zal wellicht niet zo heel veel effect hebben op de Amerikaanse kiezer.  In het beste geval zal het de Democratische nederlaag enkel maar wat kleiner maken dan initieel voorspeld. De prijs van benzine heeft nochtans op lange termijn niet zo heel veel te maken met wie er aan de macht is, en de Federal Reserve, wel die heeft geen andere keuze dan de rente op te trekken om de galopperende inflatie in te tomen.

Traditioneel hebben de Amerikaanse kiezers op economisch vlak meer vertrouwen in de Republikeinen en dit thema verdringt momenteel in de VS andere – meer ethische – kwesties zoals de afschaffing van het recht op abortus door het Hooggerechtshof of de vaak flagrante pogingen om gekleurde kiezers het stemmen te bemoeilijken. Het belang van inkomens(her)verdeling en de nood aan grootschalige federale overheidssteun worden door de Amerikaanse kiezer anders ingeschat dan de Europese. 

Als de voorspellingen in de peilingen uitkomen dan wordt Joe Biden een ‘lame duck president’, al behoudt hij via Executive Orders nog heel wat bevoegdheden zowel op binnenlands- als buitenlands vlak.

In de Senaat kunnen de Republikeinen hem wel het leven zuur maken bij benoemingen in het Hooggerechtshof of bij het afsluiten van internationale (handels)verdragen.  In het Huis riskeert hij dan weer politieke disputen over belastingen en het schuldenplafond en een zoveelste ‘Comedia dell’arte’ over een ‘furlough’ (komt van het Nederlandse ‘verlof’) van de ambtenaren. Nochtans verwacht Wall Street dat een Republikeinse overwinning de volatiliteit op de financiële markten kan doen afnemen, hetgeen  de kloof tussen Wall Street en de Europese beurzen nog verder kan doen uitdiepen.

 

^{Bron: Bloomberg, Econopolis}

Verdere steun aan Oekraïne is zowat het enige onderwerp waarover brede eensgezindheid bestaat tussen zowel de Republikeinen als Democraten.  De deglobaliseringstrend en de focus op ‘America First’ zijn eveneens thema’s waar Republikeinen en Democraten elkaar gemakkelijker vinden.

Dit hernieuwd Amerikaans chauvinisme zou de Europeanen ook aan het denken moeten zetten: sinds het begin van deze eeuw is de slinger in het Amerikaans buitenlands beleid zowat 3 à 4 keer compleet omgeslagen.  Unilateralisme onder George Bush Junior, multilateralisme onder Obama, MAGA onder zijn opvolger.  Het noopt onze Europese politieke leiders tot nadenken en vooral tot voorzichtigheid in hun relatie met de Verenigde Staten.  Het inzetten en aanhouden van een strategische en autonome Europese lijn is meer dan ooit aan de orde, zowel op politiek, militair en economisch vlak. Denken we dan bijvoorbeeld aan milieu- en chiptechnologie, energievoorziening en defensie.

 

Impact op de financiële markten

Verkiezingen brengen onzekerheid met zich mee. En laat dat nu iets zijn dat de financiële markten liever vermijden. Toch blijkt uit het verleden dat de Midterms-verkiezingen eerder een gematigde impact hebben op de financiële markten en dat een verdeelde Amerikaanse overheid niet per sé slecht hoeft te zijn voor het verdere verloop op de aandelenbeurzen (zie onderstaande grafiek). Integendeel, het zijn grootschalige uitgaven zoals de 'Inflation Reduction Act’ die richtinggevender zijn op de financiële markten dan het verkiezingsresultaat. Bij Econopolis zien we de recente marktschommelingen als een aantrekkelijk instapmoment en kijken we op de Amerikaanse aandelenmarkt vooral naar de sectoren die zullen profiteren van de Inflation Reduction Act zoals Clean Energy en klimaataandelen.

^{Bron: Bloomberg Finance L.P, J.P. Morgan Private Bank. Data per Juli 2022 over de periode 1950-2019. * De grafiek toont de gemiddelde prestatie van de S&P500 in de periode voor en na de verkiezingsdag, opgedeeld per verkiezingsresultaat: united government (één partij beheert zowel het houses of Congress als het presidentsschap) , divided government (geen partij beheert zowel houses of Congress als het presidentsschap) en united government opgedeeld in zowel Republikeins als Democratisch beheer. Total geeft een gemiddelde van bovenvermelde verdeling.}